IJburg College kiest Duurzame Docent
Wie heeft op de meest indringende, grappige of misschien wel poëtische manier duurzaamheid verwerkt in het lesaanbod? Leerlingen van het IJburg College kiezen vandaag hun Duurzame Leerkracht van het Jaar.
Tag Archief van: energiecoöperatie
Een zee van zon: 5 lessen uit ‘energieproeftuin Ameland’
Een veld vol zonnepanelen midden op het Waddeneiland Ameland. Dat roept vragen op, zoals: hoe hebben ze dat voor elkaar gekregen? Maar ook, waarom niet in plaats van 10 hectare zonnepanelen één ranke windmolen voor de kust. Bijvoorbeeld waar nu nog en boortoren van de NAM staat?
Ik vraag het Johan Kiewiet, zelf oud NAM medewerkers, maar in het huidige leven oprichter en voorzitter van de Amelander Energie Coöperatie (AEC). Met hem bezoek ik Nederlands’ grootste zonnepark, de eerste grote stap naar verwezenlijking van de ambitie om in 2020 volledig op eigen, schone energie over te gaan.
“Ambitieus”, geeft Kiewiet met een grijns toe. “Zelfvoorzienend worden, dat is onze belangrijkste motivatie en op een eiland kan dat. (..) Een eiland is een microsamenleving en daarom een ideale oefentuin voor het testen van nieuwe uitvindingen en het experimenteren met eigen, schone energie.”
Oftewel, wij als Zuiderlicht die in veel complexere Metropoolregio Amsterdam werken, kunnen leren van wat er op Ameland gebeurt. 23.000 zonnepanelen midden in een natuurgebied plaatsen is een indrukwekkende prestatie. Waar we via wijze lessen uit kunnen halen.
Een paar cijfers:
- 4 jaar is er aan gewerkt
- 23.000 zonnepanelen beslaan maar liefst 10 hectare land
- kosten zijn €7,2 miljoen
- de productiecapaciteit bedraagt 6 megawattpiek (MW)
Per jaar leveren de panelen 5,6 miljoen kilowattuur wat meer dan genoeg is voor het totale energieverbruik van de 1.500 Amelandse huishoudens, ofwel 20% van het totale elektriciteitsgebruik van het eiland.
foto: Kees van de Veen
1: werk samen (1) + spring over je eigen schaduw heen
Initiatiefnemer is Albert de Hoop, burgemeester van Ameland. Het verhaal wil dat hij tijdens zijn vakantie in Frankrijk, zeg maar tussen de zonnebloemen een veld zonnepanelen zag. En dacht, “dat wil ik ook”. De AEC wilde meteen meedoen. Eneco heeft het team verder aangevuld. Drie partijen die alle even gemotiveerd waren om het project te laten slagen en er samen heel veel tijd en niet doorberekende uren in hebben gestoken.
“Dit was de grootste succesfactor in de totstandkoming van het zonnepark”, aldus Kiewiet: “de samenwerking, het vertrouwen, en over je eigen schaduw heen kunnen springen”. Samen zijn ze in staat geweest om ieder met een eigen achtergrond diverse hobbels te nemen:
- De mens – de AEC had al het vertrouwen van veel Amelanders en heeft gezorgd voor communicatie en draagvlak.
- Techniek en regelgeving – Eneco heeft de Europese aanbesteding gedaan en was verantwoordelijk voor techniek en management.
- Financiering en vergunningen – de gemeente heeft zorg gedragen voor de grond, vergunningen en subsidies.
2: kritiek is goed, luister ernaar
De panelen zouden vogels en vliegtuigen verblinden, het elektriciteitsnetwerk plat leggen, meeuwenkoloniën doen verdwijnen, de natuur onherstelbaar verstoren en de schoonheid van het dorpje Ballum aantasten. Het is een bloemlezing van argumenten die ik op internet ben tegengekomen.
Kiewiet, die samen met de gemeente met de bewoners in gesprek is gegaan, lacht een paar argumenten weg maar erkent dat er veel angst is geweest voor het onbekende. Tijdens de gesprekken heeft iedereen kunnen zeggen wat hij of zij er van vond. En dat heeft gewerkt. Maar liefst een derde van de Amelanders is lid geworden van de coöperatie en een deel heeft mee geïnvesteerd.
En de zonnepanelen liggen er, in het verlengde van het vliegveld. “Op arme grond, waar voorheen gras werd gemaaid voor koeien”, aldus Kiewiet. Als we later op een ‘uitkijkpunt’ voor de zonnepanelen staan vertelt hij dat studenten en namens de AEC broer en natuurkenner Theo Kiewiet onderzoek doen naar beplanting van de aarden wal rond en de grotere ruimtes tussen de panelen. “Wanneer die plannen door gaan wordt de biodiversiteit groter dan die ooit geweest is”. Maar zover is het nog niet, de AEC is hierover nog in gesprek met de gemeente.
Les 3: benut kansen, trek niet aan halfdode paarden
Als je alleen naar de productiecapaciteit (6 MW) kijkt dan is het zonneveld eigenlijk een omgevallen offshore windmolen in een weiland. “Waarom geen echte windmolen voor de kust?”, vraag ik. Genoeg wind. Kiewiet antwoordt dat de eilanders bang zijn dat toeristen niet tegen een windmolen aan willen kijken. Dat ze het natuurgebied niet willen verstoren.
Maar wie op een heldere dag aan de wadkant staat ziet niet eens zo ver weg nu toch al een hele batterij aan windmolens op het vaste land staan? En wie richting het natuurgebied de Oerd naar de Noordzee kijkt ziet de horizon ‘vervuild’ door boortorens. Van de NAM voor de NAM. Dan toch liever een windmolen: van Amelanders voor Amelanders? Die als een vuurtoren waarschuwt voor risico’s die deze kwetsbare eilanden lopen. Die ons de koers wijst naar een duurzame toekomst die we samen kunnen vormgeven?
Maar een ander serieus obstakel vormend de gedeputeerden van Provincie Friesland die niet instemmen met molens op Ameland. De gedeputeerden hebben tijd nodig, de Amelanders en hun toeristen misschien ook.
En Ameland heeft niet alleen veel wind meer ook heel veel zon. En voor mij ligt nu wél een zinderende blauwe zee van zon!
Les 4: maak Freonen (en doe soms concessies)
Freonen, weet ik van Bouwe de Boer, energieambtenaar van de gemeente Friesland, betekent vrienden. Je zegt zoiets als ‘frunnen’. En die heb je nodig om je grootschalige, duurzame ambities te realiseren.
Op Ameland heet de vriendenclub ‘Durzaam Ameland’. Het zijn de minsten niet: naast de gemeente zijn er de NAM, GasTerra, Philips en Eneco. Voor een aantal projecten werken ze samen met de AEC en het Energie Transitie Centrum (EnTranCe) van de Hanzehogeschool in Groningen. Studenten, wetenschappers, marktpartijen, overheid, bewoners en toeristen (leden van de AEC) werken zo samen en zorgen voor de benodigde kennis, middelen en draagvlak.
Gezien de ambitie om als eiland van het gas af te gaan is de vriendschap met fossiele reuzen als de NAM en Gasterra, die in ruim 30 jaar tijd zo’n 40 miljard kuub Amelands gas hebben gewonnen en verhandeld, opvallend. Ook zij scharen zich achter de ambitie om Ameland in 2020 op eigen schone energie te brengen. Toch? Met gasbaten van het gas af? Of gaat dat nog te ver, en geldt gas op Ameland ook als eigen en schone energie?
Dat zou je denken als je naar recente investeringen van Ameland kijkt:
- 45 over het eiland verspreide brandstofcellen die van gas elektriciteit maken wanneer de opbrengst van het zonnepark onvoldoende is en zo het elektriciteitsnetwerk balanceren
- gasgestookte warmtekrachtinstallatie voor de zwembaden
- een experiment met waterstof in aardgas voor huishoudens
- en een aardgastankstation voor de autobussen
30 jaar gaswinning, gaat dat misschien in je systeem zitten? “Ja, de gaswinning op Ameland speelt zeker een rol”, zegt ook Kiewiet. Maar ook hij benadrukt toch vooral dat de samenwerking op het gebied van duurzaamheid met partijen als de NAM en GasTerra hoopvol stemt. En zo is het!
Kiewiet wordt persoonlijk blijer van biogas uit rioolwater, de plaatsing van nog meer zonnepanelen op parkeerplaatsen en bedrijfsgebouwen, elektrische deelauto’s en de elektrische bussen die vanaf 1 januari 2017 op het eiland rijden.
Les 5: doe meer met minder
Omdat het nog steeds over Ameland gaat, het eiland met de altijd veranderende lichtval, luchtspiegelingen en landschappen, sluit ik dit verhaal een beetje poëtisch af. Met groen licht.
Om trekvogels niet te storen in hun gedrag is de openbare verlichting op Ameland sprookjesachtig groen. De lampen worden sterker als er mensen langs komen en dimmen wanneer het weer stil is op straat of de strandovergang. Zelfs de boortorens zijn groen verlicht. Dat is zuiniger en beter voor de vogels, maar soms overstijgt de uitwerking de aanleiding.
foto: Richard Boerop
Wind uit onverwachte hoek
Zuiderlicht is sinds vandaag mede-eigenaar van een bestaande, oude windmolen. Hiermee hebben we toegang tot deelname aan de ontwikkeling van het grootste windpark in Nederland.
Postcoderoosregeling a la Zuiderlicht
Rooskleurige toekomst?
Energie van eigen dak, dat wil toch iedereen?
Zeker als je een groot stevig dak hebt dat tijdens deze zonnige dagen zinloos in de zon weg blakert.
En als je dan ook nog een school bent, of een sportvereniging, of een bedrijf dat ergens voor staat.
Maar zo eenvoudig is het nog niet. Zeker niet als je veel energie verbruikt. Dan krijg je namelijk ook veel belastingvoordeel en houd je nauwelijks iets over aan je zelfgeproduceerde stroom.
Stimulering Duurzame Energie (SDE)
Om voor energie-opwek op grote daken een goede businesscase te maken is iets extra’s nodig. Zuiderlicht heeft in 2014 dankbaar gebruik gemaakt van de SDE+ regeling, waarmee je een vast bedrag per opgewekte kWh kan aanvragen: (net) genoeg om je investering binnen afzienbare tijd terug te verdienen.
In 2015 en de eerste ronde van 2016 heeft deze regeling echter slecht uitgepakt voor zon op grote daken. Hoe kleiner het aangevraagde bedrag per kWh, hoe groter de kans dat de aanvraag wordt gehonoreerd. Windparken of bijvoorbeeld bijstook van hout in kolencentrale kunnen toe met kleinere bedragen.
Is er dan geen subsidie naar zon gegaan? Jawel. Wanneer er meerdere geldstromen zijn, bijvoorbeeld in de vorm van een gemeentelijke subsidie, is een kleiner bedrag per kWh aan SDE voldoende om uit de kosten te komen. En wie perse energie van eigen dak wil kan er natuurlijk altijd voor kiezen om daar geen financieel voordeel van te hebben. Of er geld op toe te leggen. Maar ook wie een lager bedrag per kWh aanvraagt is niet zeker van toekenning. Immers niemand weet met welke projecten en wanneer de pot leeg is. De afgelopen ronde was dat al bij 11 cent per kWh.
Nieuwe ronde, nieuwe kansen?
Dit najaar, van september tot oktober, start een nieuwe ronde voor SDE-aanvragen. De vraag is echter of dat nieuwe kansen oplevert. Minister Kamp heeft besloten dat bijstook in kolencentrales niet meer in aanmerking komt voor deze regeling, maar dat geldt pas voor 2017. Pas twee van de vijf kolencentrales hebben in de eerste ronde van 2016 subsidie aangevraagd en gekregen. Dat de andere drie in de aankomende tweede ronde aanvragen ligt voor de hand.
Conclusie: het lijkt er op dat we tot 2017 moeten wachten, om kans te maken op deze subsidieregeling. Wanneer een dakeigenaar bereid is om minder aan te vragen en daarmee meer wil betalen voor de eigen stroom kunnen we al in 2016, in goed overleg een lager bedrag per kWh aanvragen. Of we vragen meer aan en wagen een gokje.
De postcoderoosregeling, een waardig alternatief?
Nog een mogelijkheid is om over te stappen naar een andere regeling: de postcoderoosregeling (PCR). Die bestaat al sinds 2014 maar bleek, zoals Frank Boon toen al had berekend, onuitvoerbaar. Dit jaar is de regeling verbeterd en aantrekkelijker geworden.
Het idee achter de regeling is dat wanneer je zelf geen plek hebt voor panelen je deze samen met andere omwonenden op een dak in de buurt kan leggen. Met ingang van 1 januari 2016 krijg je als investeerder volledige vrijstelling op de energiebelasting voor je lokaal duurzaam opgewekte energie, wat neerkomt op een korting van €10,07 cent per kWh. Hiermee kan je je investering weer terug verdienen.
Postcoderoosregeling a la Zuiderlicht
Een prima regeling, maar… Zuiderlicht heeft altijd een maar gevoeld. Omdat ons werkterrein de hele metropoolregio Amsterdam omvat (tot Flevoland aan toe). Omdat wij leden aantrekken die zowel binnen als ver buiten Amsterdam wonen. Omdat we daarmee de begrenzing van een postcodegebied als knellend ervaren.
Het kan anders, heeft Frank toen bedacht. Als je de investering los haalt van de energielevering. Dan kan iedereen die dat wil mee investeren, ongeacht zijn of haar woonplaats. Wie in de nabijheid van een dak woont kan bovendien ook nog de stroom afnemen.
Het één kan zonder het ander, waardoor iemand die niet de middelen heeft om te investeren wel de stroom kan afnemen en op die manier dus ook een bijdrage levert aan de Amsterdamse energietransitie.
Testen en onderzoeken
Postcoderoosregeling a la Zuiderlicht. Daar komt nog heel wat bij kijken. Het buiten de gebaande paden lopen brengt extra onderzoek en testen met zich mee. Mag dit? Kan dit? Welke software is nodig? Welke administratieve aanpassingen en handelingen?
Zuiderlicht werkt samen met andere partijen die met hun eigen expertise, tijd en middelen in brengen. Eén van hen is Enwire, een partij die software bouwt voor het lokaal verhandelen van energie. Diverse energieleveranciers hebben ook al hun interesse getoond. Wie het eerst komt…
Want we hebben haast. De reden om zo snel mogelijk het onderzoek te starten en de toepassingsmogelijkheden in de praktijk te testen is dat we heel veel dakeigenaren hebben die het liefst morgen al hun dak gevuld zien met zonnepanelen.
We laten geen mogelijkheid onbenut. Op naar een (pc)rooskleurige toekomst!
Rente 2015
Voor de tweede keer in haar bestaan keert Zuiderlicht rente uit aan haar leden. Wat je er mee kan doen? Hier alvast een paar goede suggesties van leden.
Groene polders, groene vingers, groene stroom
Het was dit weekend feestelijk en warm op Amsterdams oudste volkstuinencomplex Amstelglorie. Daar stonden de hekken wijd open om nieuwe, potentiële volkstuinders te ontvangen voor een wandeling langs paradijselijke plekjes in de vruchtbare poldergronden rond Amsterdam. Met een echte Torteltuin voor de kinderen.
Koffie met een groene vinger
Zuiderlicht heeft koffie gezet en is het gesprek aangegaan over het belang (en het behoud) van groene polders, groene vingers en groene stroom. Over zonnepanelen die al veel off grid tuinhuisjes van elektriciteit voorzien. En over zonnepanelen om ook de benodigde energie voor de winkel, de kantine, de vrieskisten en de feestjes met elkaar en groen op te wekken.
Daar wil Zuiderlicht graag een handje bij helpen. Door samen te investeren en er samen energie en een bescheiden financieel voordeel uit te halen.
Investeren in de toekomst
‘Maar…’ was een veel gehoorde vraag of kanttekening, ‘moet je wel investeren als er plannen zijn om misschien ooit, in de toekomst, in deze groene oase woningbouw te realiseren?’ Misschien juist! Omdat dat echt nog wel even duurt. En ook om te laten zien dat het ons Amsterdammers wat waard is om deze groene plekken, de longen van de stad, te behouden. En dat het ons wat waard is om juist in deze groene oases gebruik te maken van onze oneindige bronnen voor schone energie.
40 – 400
Zo snel gaat het ook niet. We gaan eerst nog eens rustig met elkaar om de tafel zitten en dan het dak op, om te kijken naar de constructie. Hier op vooruitlopend hebben 40 volkstuinders, om alvast een eerste daad te stellen, zich ingeschreven als nieuwe leden van Zuiderlicht.
Welkom! Jullie hebben het totale aantal leden van Zuiderlicht op over de 400 gebracht. Een prachtige mijlpaal. Op naar een groene, schone toekomst voor ons Amsterdammers.
Zuiderlicht als huwelijkscadeau
Bestuurslid Willemien is al 25 jaar gelukkig getrouwd met Robbert. Hoera! Als cadeau hebben zij hun gasten gevraagd lid te worden van Zuiderlicht. Dat hebben hun familieleden en vrienden massaal gedaan.
Op het lentefeest van de Geert Groote School, het Rode Loper Festival en de Natuur- en Milieumarkt hebben zich ook nog eens honderd nieuwe leden aangemeld. Dit brengt ons ledental op 360. Een warm welkom aan al onze nieuwe leden!
Vraag of geef eens Zuiderlicht cadeau
Maar het hoeft natuurlijk niet met tientallen leden tegelijk te gaan. Elk individueel nieuw lid vergroot het draagvlak van Zuiderlicht. Samen dragen we uiteindelijk substantieel bij aan de energietransitie van de Metropoolregio Amsterdam. Dat wil toch niemand missen?
Is er iemand jarig?
Gaat er iemand trouwen?
Heb je iets te vieren?
Geef of vraag eens Zuiderlicht cadeau. Dat kan in de vorm van een lening, maar dat kan ook al met een tot verder niets verplichtend en super laagdrempelig lidmaatschap van een euro. Daar maak of houd je je vrienden mee!
Love & share: waai en draai je mee?
Vandaag, 1 april, is het Molentjesdag, een dag waarop we digitaal zo veel mogelijk molentjes willen laten draaien.
Share
Op onze Facebookpagina staat een draaiende molen klaar. We vragen je die op je eigen tijdlijn te zetten en zo met je vrienden te delen. Bijvoorbeeld met de tekst love & share! Of leuker nog, je eigen persoonlijke oproep.
Voor wie liever twittert: ook op @020Wind staat er een klaar.
Heb je geen Facebook of twitteraccount? Stuur deze mail dan door aan een echte windliefhebber.
Doel van de draaiende windmolens is om in een paar dagen tijd zo veel mogelijk mensen binnen en buiten Amsterdam te bereiken. En iedereen te laten weten dat je heel goed vóór windmolens kan zijn. En dat je daar je stem aan kan geven.
Met 1.000 voor-stemmen, waarvan een deel via energiecoöperaties vast wil participeren en mee profiteren, hebben we voldoende draagvlak voor alvast de eerste molen. Een mooi tussendoel. Ons einddoel is de realisatie zo veel mogelijk coöperatieve windmolens, waar we zelf de energie en de WINDst van krijgen.
Love
Alles begint met liefde. Die kan je betuigen op elke pagina van www.amsterdamwind.nl. Je vindt er ook meer informatie over onze plannen voor windmolens voor en door Amsterdammers.
Dank voor jouw stem. En die van je meewaaiende en -draaiende vrienden.
Centrumeiland groen en sociaal
Op 26 januari presenteert de gemeente haar plannen voor centrumeiland. Zuiderlicht is er ook. Wil je meer weten? Kom dan om 19.30 naar Blijburg.
Rente van de zon
Investeren in schone energie loont en de zon is gul: energiecoöperatie Zuiderlicht keert haar leden rente uit.