CO2. We hebben er de mond van vol. Bij mezelf heeft het meteen ook een vieze bijsmaak. Maar wat is ook al weer mis met CO2?

Dit artikel bevat o.a. een indrukwekkende visualisatie door NASA van de jaarlijkse CO2-uitstoot door mens en natuur.

En verder alles wat je altijd al – of juist liever niet – had willen weten over CO2.

Tekst: Aukje van Bezeij

Love is in the air,

of wat minder CO2?

Even met je vrienden, je gezin of je geliefde in het gras liggen. Het maakt je dag en je geliefden een stuk leuker. Hoe dat komt? Omdat we dan met ons neus vlak boven het maaiveld liggen en een flinke slok zuurstof binnen krijgen. Noem het lentekriebels…

Hippe mensen gaan er voor naar een zuurstofbar. Michael Jackson sliep vaak in een zuurstoftank. Maar je krijgt het dus ook gratis en voor niets. Van de zon, het gras en de bloemetjes: een frisse teug zuurstof.

Minder CO2 in de lente

Met energie van de zon, ofwel fotosynthese, halen de grassprieten (bomen, planten en bloemen) water uit de grond en kooldioxide uit de lucht. Ze maken er suikers van, om van te groeien. Zuurstof is het restproduct.

Weet je nog?
6CO₂ + 6H₂O <---> C₆H₁₂O₆+ 6O₂
koolstofdioxide + water = suiker + zuurstof

Meer CO2 in de herfst

In de herfst gebeurt het tegenovergestelde. Bovenstaande formule kan je dan omdraaien. Bladeren en vruchten vallen van de boom. Het rottingsproces zorgt dan juist voor extra veel CO2.

Last van een herfstdipje? Dat heeft dan weer weinig te maken met CO2. Tenzij je met je neus vlak boven de rottende bladeren of vruchten gaat liggen.

We krijgen er in ieder geval niet minder zuurstof door binnen. Onze buitenlucht bestaat namelijk maar voor o,4% uit CO2 en en voor 20% uit zuurstof. Een beetje extra CO2 zorgt nauwelijks voor minder zuurstof.

CO2 in beeld

Vorig jaar kreeg ik van iemand de link naar een simulatie van NASA. Het filmpje brengt de mondiale CO2-uitstoot van een heel jaar terug tot een paar minuten. Fascinerend, verontrustend en verhelderend. Toen al bedacht ik me dat ik het graag met jullie wilde delen. Bij deze..

Wat het ons laat zien?

Dat CO2 uitstoot (de rode en de paarse wolken) in de herfst toeneemt.
Dat het in de lente en zomer juist afneemt (kleuren vervagen).
Het wonder van de koolstofcyclus en de verstoring van dit wonder door menselijk handelen.
Hoe de wind CO2 meevoert en zo tot een wereldwijd probleem maakt.
Dat het noordelijk halfrond – met het meeste land en de meeste industrie – de meeste CO2 uit stoot.
Dat de cyclus in het zuidelijk hafrond omgekeerd is. Maar minder heftig.
Dat er ook in Zuid-Afrika, Zuid-Amerika en Australië grote CO2 pluimen zijn – vaak het gevolg van (aangestoken) branden om land te ontbossen.
Dat landen die het meest kwetsbaar zijn voor weersveranderingen het minste uitstoten.

Wat is er ook al weer mis met CO2?

Laat ik voor mezelf spreken. Ik heb een negatieve associatie met CO2. Tegen beter weten in associeer ik CO2 met milieuverontreiniging, de dikke donkere wolken die wij met onze fabrieken, huizen en auto’s de lucht in pompen.

Dat beeld klopt niet. Ten eerste is CO2 een onzichtbaar gas dat van nature in de lucht zit. Ten tweede is het goed om ons te realiseren dat er zonder CO2 helemaal geen leven op aarde mogelijk zou zijn.

En even voor de duidelijkheid. CO2? Dat ben je zelf. Je wordt er mee geboren en je CO2-gehalte neemt daarna alleen maar toe. Doordat je bijvoorbeeld groenten en fruit eet, of dieren die gras hebben gegeten. Gedeeltelijk nemen we de CO2 op in ons lichaam. Gedeeltelijk ademen we het ook weer uit.

Binnenklimaat en CO2

In droge koude buitenlucht zit zo’n 0,3 tot 0,4% CO2. In de lucht die wij uitademen is dat ruim het tienvoudige: 4%. Met veel mensen in een slecht geventileerde ruimte kan het CO2 percentage snel oplopen.

In te hoge concentraties is CO2 geen onschuldig gas meer. Wat we daar van merken?

Bij 1% krijgen we er hoofdpijn van, we verliezen onze concentratie.
Bij 2% heeft C02 een licht narcotisch effect.
Bij 5% verliezen we bij langere blootstelling het bewustzijn.
Bij 8% kan CO2 al in korte tijd dodelijk zijn.

Vooral in goed geïsoleerde ruimtes en ruimtes met meer mensen is ventilatie belangrijk.

Voor de atmosfeer is onze eigen lichamelijke CO2-uitstoot echter geen enkel probleem. Net als de CO2 die vrij komt uit rottende of opgegeten vruchten is deze relatief korte tijd geleden uit de lucht opgenomen. De opname en uitstoot van mensen, dieren en planten vormt een natuurlijk koolstofkringloop die zichzelf in balans houdt.

Het échte probleem van CO2

Niet alle CO2 van planten en dieren gaat terug de lucht in. Veel zakt ook, na afsterving, onder de grond. Dankzij een proces van honderden miljoenen jaren zit maar liefst 99,8% van alle koolstof onder de grond. Vrijwel afgesloten van lucht en water. Bijvoorbeeld als diamant, of wat vaker, in de vorm van steenkool, aardolie of aardgas.

Wat in een eeuwigheid door de natuur is opgeslagen, pompt de mens nu in zeer korte tijd, middels verbranding van fossiele brandstoffen, de lucht in. Dat is het echte probleem. Daar, in onze atmosfeer, zit van nature nou juist maar 0,001% van alle koolstof. Wat het super gevoelig maakt voor veranderingen. Vooral ook omdat CO2 een broeikasgas is.

Broeikasgassen houden een deel van de warmte van de aarde vast en kaatsen deze terug. Hoe meer broeikasgassen er in de lucht zitten, hoe warmer de aarde wordt. Hoe sneller de ijskappen smelten. Hoe meer de waterspiegels stijgen.

Ontbossing

Om extra CO2 uit de lucht te halen heb je extra bomenen planten nodig. De tragiek van de aarde is dat de mens tegelijkertijd ook hard bezig is bossen en natuurgebieden te ontginnen.

Happy ending?

Bijna. Maar toch nog eerst één verontrustende grafiek. Wat we daarin zien is dat de uitstoot door menselijk handelen niet geleidelijk, maar steeds sneller toeneemt.

Bron getallen: Carbon Dioxide Information Analysis Center

Gelukkig zijn er steeds meer mogelijkheden om het wel anders te doen en steeds meer mensen, zoals jij en ik, die het ook anders willen. Die het doen. Die met elkaar energie halen uit schone, CO2-neutrale bronnen als zon, wind en water.

Een zuurstofrijke lente toegewenst!

We sluiten het vrolijk af. Met waar we mee begonnen zijn. Op naar de groene, bloemrijke weide! Ik wens jullie een bijzonder zuurstofrijke, romantische lente en zomer toe.

Een bron van inspiratie en informatie was de cursus ‘Rekenen met Energie’, gegeven door Frans Debets i.s.m. Wij Krijgen Kippen, november 2014.