Is een fusie met Amsterdam Energie een goed idee? – verslag van de bijeenkomst

Hoog over lijkt dat best een goed plan.

Op detailniveau moeten we daar nog beter naar gaan kijken. Maar voor we daar tijd en energie in gaan steken willen we graag weten of onze leden dat wel zien zitten, en of ze mee willen denken. En daarom zitten met zo’n vijftig leden van Zuiderlicht en Amsterdam Energie in de Pijp. Om het er eens even goed over te hebben

Met het oog op de toekomst

Marieke van Doorninck, voorzitter van Amsterdam Energie

We kennen elkaar al járen, we werken al samen aan projecten en de projectleiderstraining, we lijken op elkaar. Dus af en toe zegt er iemand, waarom niet nog wat closer? In april 2025 stoften we dat idee weer eens af en daar zijn we over door gaan praten.

Waarom nu?

Er komt veel op ons af: positief en negatief. Onze manier van werken was jarenlang top, we betrokken veel Amsterdammers bij de energietransitie, we gaven de coöperatieve energieproductie een boost. Maar als gevolg van negatieve stroomprijzen, nieuwe regels van verzekeraars en hoge financieringslasten kunnen we niet doorgaan met hoe we het deden. Nee, we zijn nog niet klaar. Er is nog veel werk te doen, maar het moet wél anders.

We delen dezelfde visie

We zien energie als een basisbehoefte, een voorziening, waar je als gebruiker maar beter invloed op kunt hebben. We zien onszelf niet als passieve, veeleisende klanten, maar als mensen die verantwoordelijkheid nemen, die het zelf gaan doen: coöperatief, betrouwbaar, inclusief en vrolijk!

Van alleen zon op daken bewegen we ons beide naar gemeenschappen van opwekkers, gebruikers en delers. We gaan bewuster gebruiken en meer onderling leveren, meestal nog steeds via het net. Dat vraagt om nieuwe expertise, kennis en samenwerken, ook met groepen die we nu nog niet bereiken.

Stadsbreed, buurtgericht

We brengen brede kennis vanuit de hele stad naar buurtprojecten. We kijken wat nodig is om energie-efficiënte systeem neer te zetten waar zo veel mogelijk mensen eigenschap en zeggenschap over hebben.

We blijven coöperatief, met hele en halve vrijwilligers: een grote groep mensen die doen wat kan en delen wat werkt, in de voorhoede van de lokale energietransitie. De creativiteit, de lol en hart voor de zaak zijn de kern van wie we zijn.

Het beste van twee werelden

Bij Zuiderlicht zijn de leden met z’n allen eigenaar van alle projecten. Ze delen de winst. Bij Amsterdam Energie zijn leden eigenaar van hún paneel. Is het wenselijk en mogelijk dat Amsterdam Energie overgaat naar het systeem van socialiseren van Zuiderlicht?

En kan Zuiderlicht in de toekomst niet beter helemaal overstappen naar coöperatieve energieleverancier om|nieuwe energie, waar Amsterdam Energie al mee werkt?

Geen reken-, maar een optelsom

Andrea van de Graaf, bestuurslid Zuiderlicht

We zien verschillen, maar geen grote problemen.

Inkomsten

Zuiderlicht heeft zo’n dertig projecten en er komen er weer wat aan. Die projecten staan op zichzelf en elk project draagt jaarlijks 10 euro per kWp af aan de organisatie voor bijvoorbeeld communicatie, administratie, kennisdeling en ook ledenavonden. Voor de organisatie is het budget altijd strak, we zouden op het gebied van bijvoorbeeld kennisdeling of jongeren nog wel meer willen doen.

Amsterdam Energie deed vier projecten, maar wist veel Amsterdammers bij om|nieuwe energie aan te melden. De coöperatie krijgt daarvoor een zogenaamde kickback fee. Dat is veel geld. De coöperatie heeft dus een goede kasstroom.

Als we het helemaal plat slaan heeft Zuiderlicht heeft projecten en Amsterdam Energie heeft cash. Eén en één is drie, dachten we. Als we verder gaan, huren we een financiële expert in die goed naar de risico’s gaat kijken. Daar gaan we nu niet heel erg op in.

Financiering en socialiseren

Zuiderlicht leent een derde bij de leden en twee derde bij het Duurzaamheidsfond. Bij Zuiderlicht gaat alle winst op een grote hoop, de ALV besluit hoeveel rente de coöperatie uitkeert aan mee-investerende leden.

Amsterdam Energie haalt 100 procent van de financiering op bij leden. Bij Amsterdam Energie zijn de voordelen en eventuele tegenvallers voor de specifieke deelnemers van een project.

Als we samen kiezen voor socialiseren, kunnen de projecten van Amsterdam Energie uitgroeien. Of we kunnen ze bijvoorbeeld eerst uitkopen en daarna opnieuw opnemen in het nieuwe collectief.

Twee financieel gezonde coöperaties

Beide coöperaties zijn financieel gezond en ook in de toekomst zullen we alleen projecten doen die financieel uitkomen. De rente op leningen gaat dus niet omlaag.

We investeerden beide in de ontwikkeling van windmolens. Zuiderlichte boekte die investering al af, Amsterdam Energie heeft er een reserve voor staan.

Kostenbesparing

Met één administratie, bestuur, werkteam, website, nieuwsbrief et cetera kunnen we mogelijk besparen op kosten en uren. Dat kunnen we nu nog niet hard maken en kosten gaan voor de baat. Daar willen we aan gaan rekenen, als de leden het zien zitten.

Vragen en antwoorden

Leden stelden van te voren en tijdens de avond diverse vragen die we hieronder, waneer al mogelijk, beantwoorden.

Algemeen en visie

Als besturen willen we nu niet zeggen waar we op uit komen, daarom lopen de woorden fusie en samenwerking inderdaad nog door elkaar. Als we bij alles fusie zouden roepen, zou je kunnen denken: het is allemaal al uitgedacht en dat is niet zo. Vanavond kijken we dus juist naar de voor- en nadelen van een fusie.

We gaan bijvoorbeeld niet meer zomaar panelen neerleggen en de stroom zomaar op het net te zetten. We gaan veel meer kijken naar wie kan die stroom direct gebruiken? Denk aan een buurtwarmtesysteem, een batterij, een school of laadpalen. Integratie is in de toekomst het sleutelwoord. Waar we het al langer over hebben, dat wat wettelijk binnenkort mogelijk is, dat willen we samen gaan waarmaken.

Nee, doorgaan op de oude weg is geen optie. Daken wekken onvoldoende op, het zal anders moeten. Als we dat ieder voor zich doen, maar wel in samenwerking, hebben we er zó weer een vergadering bij, naast de vergaderingen die we al hebben, naast onze banen. Soms is het heel banaal.

Nee, we gaan wel met warmte-initiatieven in de stad samenwerken. Het komt erop neer dat we alles wat er rondom energie gebeurt, veel meer aan elkaar gaan knopen. Dat we de zeggenschap goed regelen. Dat we leverancier worden van andere coöperaties. Zij de warmte, wij de stroom. Met zon én wind.

APEC is een kennisorganisatie met veel verschillende coöperaties en initiatieven. Denk aan warmtecoöperaties, Fix-brigades die mensen helpen met energie besparen en opwek-coöperaties. Zuiderlicht en Amsterdam Energie zijn projectorganisaties, met dezelfde expertise en min of meer hetzelfde aanbod. 

EDO is de Energie Diensten Organisatie van Amsterdam die als doel heeft om kennis over te dragen, zodat startende energie-initiatieven niet op alle terreinen opnieuw het wiel hoeven uit te vinden. De EDO helpt niet alleen met kennis, maar op termijn hopelijk ook met financiering. EDO krijgt geld van de gemeente en het is goed denkbaar dat mensen uit ons werkteam in de toekomst een vergoeding krijgen van EDO voor hun kennisoverdracht aan andere coöperaties, iets wat ze tot nu toe gratis meestal doen.

We doen nu veel dingen dubbel, websites, mailings, boekhouding, administratie én afstemming met elkaar.

De visie die we met jullie delen is een door beide coöperaties gedragen visie. Dis is in gezamenlijkheid tot stand gekomen.

Er zijn verschillen in cultuur, maar we hebben gemeenschappelijk dat we verder willen bouwen aan een warme, actieve club Amsterdammers. Hoe meer zielen hoe meer vreugd.

NDSM Energie zien we er nog wel eens bij kruipen. Dat is ook al benoemd, maar voor dit moment te veel ineens. Ecostroom is geen lid van APEC. De Groene Hub en een nieuwe coöperatie in Venserpolder willen mogelijk ook elektriciteit opwekken met zon op daken. De andere leden van APEC houden zich niet bezig met het opwekken van stroom.

Met hen zien we een intensievere samenwerking voor ons, zoals die er al is met bijvoorbeeld de  Oranje Energie (voorheen 02025) en ook de Groene Hub. Wij bieden stroom, advies en/of trainingen.

Financiën

Nee, als het goed is verwateren onze leningen niet. Nieuwe projecten doen we zoals Zuiderlicht ze altijd doet: ze moeten zichzelf bedruipen. Businesscases moeten kloppen, inclusief procent rente aan mee investerende leden.

De bestaande, al wat oudere projecten van Amsterdam Energie zijn anders georganiseerd. Ze hebben hun eigen financiering en hebben geen effect op het geheel. Tenzij de nieuwe entiteit ze overneemt, maar dat zullen we alleen doen als dat geen negatief effect heeft op onze projecten. Daar zijn wij als leden zelf bij.

Elk jaar stellen we samen met de leden de ruimte vast waarbinnen leden hun leningen mogen opvragen. Die ruimte is niet onbeperkt.

Als de leden geen vertrouwen hebben in zo’n besluit, gaan we het niet doen, zo simpel is het. De leden nemen zulke grote beslissingen namelijk zelf.

We denken niet dat er reden is om leningen terug te vragen. Amsterdam Energie heeft een goede kasstroom. Er verandert niets aan de businesscases van de bestaande projecten, en daar komt de rente uit voort. Kosten van de organisatie staan daar los van. Behalve dat de projecten wat afdragen aan die organisatie. Daar kozen we al 12 jaar gelden voor en dat gaan we waarschijnlijk niet veranderen. Amsterdam Energie wil ons daar namelijk in volgen.

Nieuwe projecten doen we opnieuw alleen als de businesscases goed zijn. En dat kan niet meer als we blijven doen wat we deden. Als we nieuwe projecten willen blijven doen, en dat willen we, dan zullen we het anders moeten doen, en daarom willen we de krachten bundelen.

Ja, goed gezien. Die staan ergens anders ook weer als schuld. Het eigendom van de panelen ligt bij de individuele leden.

De projecten die we straks samen gaan doen, moeten inderdaad op zichzelf staan, zoals dat bij Zuiderlicht al het geval is. De inkomsten van Greenchoice, en straks van om, zijn wel mooi meegenomen.

De ondergrens is dat we de businesscases van onze projecten kloppend krijgen.

Zuiderlicht kijkt al jaren hoe het om kan gaan naar om. Dat is ook lastig, want Greenchoice was een goede partner en doet verschrikkelijk veel administratief werk voor onze buurtstroom-projecten, een constructie die we ooit samen optuigden. Maar tijden veranderen, Greenchoice wil ons oude contract beëindigen, dat gaat niet zomaar, maar een einde is toch echt in zicht. om|nieuwe energie is 100% coöperatief en beweegt zich meer naar energie delen.

We gaan dus naar om. Hoe dat moet, met welke financiële gevolgen, dat zoeken we nu uit. Voor leden heeft dat geen consequenties. Als het goed is ook niet voor de leden die buurtstroom afnemen. Dat gaan we onderzoeken.

Organisatie

Dat gaan we nog onderzoeken. Daarbij betrekken we een adviseur en notaris.

We zouden het liever een Raad van Advies noemen, maar dat lijkt ons een goede aanvulling. We hebben al een goede kandidaat ;-).

Wat betreft de projecten en financiën kijkt Amsterdam Energie al langer naar Zuiderlicht.

Het werkteam van ZL heeft nu een ruim mandaat, informeert en vraagt wanneer nodig hulp van het bestuur. Dat werkt goed, maar dat is een belangrijk onderwerp dat we samen moeten bespreken.

Risico’s

Wat zien we al kansen? En wat als risico’s?

Om verder aan te vullen. En om te bedenken hoe we daar goed mee omgaan.

Risico of kans?
KansRisico
We nemen van beide werelden het beste. We blijven doen wat we al deden, maar samen. Directere samenwerking en kennisdeling en kruisbestuiving.Er zijn verschillende culturen. We zullen aan elkaar moeten wennen.
We hebben nu beide een bestuur, een werkteam, een website, ledenadministratie, boekhouding, et cetera. Het samenvoegen levert ons een besparing van kosten en (vrijwillige) uren op. Het samenvoegen van administraties en systemen levert ook altijd gedoe op. Het gaat ons te veel geld en tijd kosten. Tijd die we anders aan projecten en innovatie hadden kunnen besteden.
De poel van bestuurders en actieve leden wordt groter. We kunnen daardoor meer gaan doen waar we goed in zijn en elkaars talenten beter benutten.We worden te groot, we kennen elkaar niet meer. We voelen ons niet meer verbonden.
De fusiezorg voor een boost aan activiteiten, creativiteit en innovatieve projectenBestuursleden en leden van de werkteams stappen op, want zien de fusie als een goed moment om het stokje over te dragen.
Leden zien dat de coöperaties actie ondernemen en goed inspelen op de kansen en risico’s die er zijn. Leden verliezen het vertrouwen en vragen (massaal) leningen terug.

Aan tafel

Om meer in detail verder te praten, zorgen en ook kansen te bespreken, splitsen we op in drie groepen.

Tafel financiën

Doorgronden businessmodel AE en ZL:

Amsterdam Energie

  • Zonnedaken staan op de balans, daar staan leningen tegenover.
  • AE is juridisch eigenaar, leden zijn economisch eigenaar.
  • Elk dak is een postcoderoos-dak: leden krijgen totale opbrengst van het paneel.
  • Leden kunnen energiebelasting terugvragen.
  • Risico ligt ook bij de leden: als systeem uitvallen, hebben de leden geen opbrengst.
  • Bestuur is gemandateerd om beslissingen te nemen.
  • Projecten dragen financieel niet bij aan de organisatie.
  • AE verkoopt de stroom aan om|nieuwe energie.
  • Nadelen:
  • Veel werk, individuele administratie.
  • Individuele aanpak (tegenover gesocialiseerde aanpak).

Zuiderlicht

  • Voor de meeste projecten leent ZL geld bij het duurzaamheidsfonds van de gemeente (2/3, rente 1-2 en inmiddels 3%) en van de leden (1/3, rente bepalen de leden, in de praktijk meestal 3%)
  • aflossing + rente duuurzaamheidsfonds en ledenrente 5% zijn opgenomen in de businesscase
  • Aflossing duurzaamheidsfonds is een periodiek vast bedrag
  • Leden lenen voor onbepaalde tijd geld aan ZL
  • ZL werft per project ledenleningen. Na realisatie gaat dat in één mandje (gesocialiseerde aanpak)
  • Leden kunnen hun leningen op elk moment opvragen, tot een door de ALV vastgesteld maximumbedrag per jaar. Dat begrenst het risico dat leden massaal geld opvragen.

Over om|nieuwe energie (OM)

  • om|nieuwe energie is een coöperatieve leverancier van stroom en gas waarbij nu ongeveer 90 lokale energiecoöperaties zijn aangesloten.
  • Een lid is niet hetzelfde als een klant van een (coöperatieve) energieleverancier.
    AE heeft 300 leden + 1250 klanten via om|nieuwe energie.
    ZL heeft 1.150 leden, waarvan een deel klant is bij Greenchoice (een deel bij om|nieuwe energie).
  • AE ontvangt voor elk lid/klant bij om|nieuwe energie een ‘kick back’ fee: een financiële bijdrage, in totaal 70.000 euro per jaar. ZL ontvangt een bijdrage voor leden die klant zijn bij Greenchoice, in totaal 8.000 euro per jaar. Als ZL ook overgaat naar om|nieuwe energie komen die inkomsten te vervallen.
  • We onderzoeken hoe de leden van zowel AE als ZL op kunnen gaan in de nieuwe entiteit.
  • ZL zal in geval van een fusie leden vragen om, als ze dat willen, klant te worden van om|nieuwe energie. 

Kwetsbaarheid inkomsten om|nieuwe energie, wat als om failliet gaat?

Uitgangspunt van ZL is en blijft: financieel voordeel van een kick back fee is mooi, maar we willen er niet afhankelijk van worden. Projecten blijven zichzelf bedruipen. AE is nu kwetsbaar omdat ze wel afhankelijk is van de bijdrage van om en wenst toe te groeien naar het model van ZL (inkomsten uit projecten). Samen worden we dus minder afhankelijk van om, maar kunnen we wel meerwaarde creëren door de aanzienlijke jaarlijkse bijdrage.

Wat kost de fusie + opbrengst/besparing, kunnen we dat herinvesteren?

Kosten gaan voor de baat. We hebben deze berekening nog niet gemaakt omdat we eerst van de leden wilden horen of we de fusie verder mogen onderzoeken.

Nieuw verdienmodel, kan het nog steeds gezond en rendabel?

Niet meer met alleen zonnedaken, we verschuiven de focus naar bredere projecten, energiegemeenschappen, samenwerking met warmtecoöperaties, gelijktijdigheid/local4local, opslag en voorkomen netcongestie.

Tafel visie

De tijd dat zonne-energie zomaar op het net kunnen gooien is voorbij. Als je (met zon) stroom opwekt, is de volgende vraag: wat doen we er dan mee? Ook onze projecten rekenen niet meer rond. Niks doen is dus geen optie. We zijn ook nog niet klaar, we alleen maar meer stroom gebruiken.

Kansen

Afnemen wordt net zo belangrijk als opwekken. Afnemen doen we met een kwart miljoen Amsterdammers die allemaal voor een euro lid worden, via om|nieuwe energie. Met een kwart miljoen euro’s voor het lidmaatschap hebben we meteen een mooi fonds.

Hoe meer we samen opwekken én afnemen, hoe meer we controle krijgen over de prijs van lokale energie, hoe beter we in staat zijn om van energie een basisvoorziening maken.

We gaan voor direct gebruik leveren aan personen, MKB-ers, maatschappelijke instellingen, (deel-)vervoer, buurtwarmtesystemen, of stroom tijdelijk opslaan in buurtbatterijen.

Samen zijn we met meer afnemers, met een groter netwerk en meer leden verspreid over heel Amsterdam, met meer denk- en innovatiekracht.

Het clubgevoel met veel actieve leden, vieren en feestjes in buurten en de stad maken we onderdeel van onze missie.

Risico’s / aandacht voor:

  • Behoud en versterk het lokale, onder de koepel van het geheel.
  • Beide coöperaties hebben een geschiedenis en zullen soms afscheid moeten nemen van hoe ze het al 12 of 13 jaar deden, van hun cultuur. Heb aandacht voor wat je als lid of coöperatie dreigt te verliezen.
  • Het elitaire karakter van energiecoöperaties kunnen we opheffen integratie met buurtprojecten en stroomlevering met een vaste, hopelijk lagere prijs.
  • De verschillende businessmodellen
  • Doe geen werk dubbel.
Tafel organisatie

Tafel Organisatie

Welke zorgen zijn er?

Gaat er niet te veel tijd in een fusie zitten waardoor er te weinig wordt toegekomen aan waar we voor in het leven voor zijn?

Komt er iets in de plaats van zon, wat komt erbij? Dit is niet voor iedereen duidelijk.

Hoe werkt Amsterdam Energie? Wat is daar de cultuur? Zuiderlicht is daarin uitgesproken en wil dat graag zo houden.

Zet steeds één stap, denk daarna pas na over de volgende. Ga eerst samenwerken en ga dan pas verder met het hoe.

Kansen en voordelen

Door samenwerking ontstaat een grotere pool vrijwilligers.

Beide coöperaties gaan graag aan de slag met de nieuwste generatie duurzame, circulaire panelen en weespanelen.

We kunnen meer impact maken en een steviger alternatief zijn voor commerciële energiebedrijven.

We kunnen nieuwe wegen inslaan, zoals bijvoorbeeld besparing aanbieden.

We hebben, nu al, de gemeente veranderd met onze plannen en wensen. Daar gaan we mee door.

We móeten het wel anders gaan doen: de geopolitieke situatie vraagt erom.

Neem het risico om te winnen (à la Sifan Hassan)

De ideale organisatie

Als we fuseren, doe dat dan snel en slagvaardig.

Gebruik goede voorbeelden van projecten waar ZL en AE samen aan werken om leden te enthousiasmeren.

Zorg voor een goede communicatiestrategie.